Every year, on 31 May, the World Health Organization (WHO) and its partners mark World No Tobacco Day with the aim of raising awareness on the harmful and deadly effects of tobacco use and second-hand smoke exposure, discourage the use of tobacco in any form by highlighting the catastrophic impact tobacco has on health and development and advocating for effective policies to reduce tobacco consumption.
Tobacco use causes life-threatening diseases like lung cancer, respiratory disease, cancer of the mouth and esophagus. It also reduces fertility. Tobacco kills one person every four seconds. More than 8 million people each year due to tobacco. 1.2 million deaths are due to second-hand smoke exposure. Tobacco-related respiratory diseases are responsible distress caused by millions of deaths, illness and debilitating effects on the quality of life of people of all ages, across the globe.
The WHO South-East Asia Region is among the largest producers and consumers of tobacco products. Globally, it accounts for 81 per cent of smokeless tobacco users; more than 22 percent of adult smokers (15 years and above) and over 34% percent of children (13 to 15 years) using various forms of tobacco products. Tobacco kills 1 .6 million people in the South-East Asia Region.
This year the theme is “Commit to Quit”.
The fact that smoking is associated with increased severity of disease and death in hospitalized COVID-19 patients has triggered millions of smokers to want to quit tobacco. Of the 1.3 billion tobacco users globally, 60% have expressed the desire to quit – but only 30% have access to the tools to help them to do so successfully.
Nepal is experiencing an increasing burden of non-communicable diseases such as cardiovascular disease and cancers, which account for 66% of all deaths. The nationwide NCD risk factors surveys have documented the co-existence of deleterious multiple factors in the population. Among risk factors, 48% per cent of men use tobacco and 34% consume alcohol. The NCD STEPS survey results show that tobacco use remains high and has not changed much over time between 2008 and 2019. Nearly one in two men consume some form of tobacco products. One in three are exposed to secondhand smoke at home (Nepal NCD STEPS survey 2019). Cigarette smoking is on the rise among the youth. Alcohol and tobacco-related death and illness are drivers of poverty, leaving households without breadwinners, diverting limited household resources to purchase tobacco and alcohol products rather than food and school materials, and forcing many people to pay for medical expenses.
WHO urges governments to help tobacco users quit by providing the support, services, policies and tobacco taxes that enable people to quit. Nicotine in tobacco is highly addictive and creates dependence. In the absence of adequate support, quitting can be incredibly challenging. Currently, over 70% of the 1.3 billion tobacco users worldwide lack access to the tools they need to quit successfully. This gap in access to cessation services is only further exacerbated in the last year as the health workforce has been mobilized to handle the pandemic.
With professional support and cessation services, tobacco users double their chances of quitting successfully. Appropriate cessation services are an essential component of any comprehensive tobacco control strategy. WHO recommends offering cessation services as a part of primary health care. The WHO-PEN package provides a platform for including tobacco cessation interventions that include smokeless tobacco and betel nut use (known carcinogen, IARC).
Health professionals play a key role in tobacco control. Health Professionals include medical doctors, nurses, dentists, midwives, psychologists and psychiatrists, physicists, pharmacists and other health-related professions. Health Professionals have a fundamental role in:
- Prevention: through education and communication; and
- Pharmacological therapy: Clinical cessation treatment.
Studies have shown that even brief counselling by Health Professionals on the dangers of smoking and the importance of quitting is one of the most cost-effective methods of reducing smoking. Health Professionals can use their influence in their local and national communities to encourage preventive tobacco control measures to be put in place.
There has never been a better time to quit tobacco, and commitment to helping tobacco users quit is critical to improving health and saving lives. Tobacco costs economies over US$ 1.4 trillion in health expenditures and lost productivity, which is equivalent to 1.8% of annual global GDP. In 2017 it was estimated that tobacco cost Nepal NPR 47 billion every year which is equal to 1.8% of GDP.
Increasing tobacco taxes helps make these lethal products less affordable and helps cover healthcare costs for the diseases they create.
It is important to remember that e-cigarettes have been continuously promoted by the industry as cessation aids. This is just an attempt by the tobacco industry to subvert life-saving public health measures and a strategic marketing tactic to hook children on this same portfolio of products, making them available in over 15,000 attractive flavours. E-cigarettes generate toxic chemicals, which have been linked to harmful health effects such as cardiovascular disease & lung disorders. Nicotine in e-cigarettes is a highly addictive drug and can damage children’s developing brains. Smoking shisha is just as harmful as other forms of tobacco use. Smokeless doesn’t mean that it’s harmless.
The benefits of quitting tobacco are almost immediate. After just 20 minutes of quitting smoking, your heart rate drops. Within 12 hours, the carbon monoxide level in your blood drops to normal. Within 2-12 weeks, your circulation improves and lung function increases. Within 1-9 months, coughing and shortness of breath decrease. Within 5-15 years, your stroke risk is reduced to that of a non-smoker. Within 10 years, your lung cancer death rate is about half that of a smoker. Within 15 years, your risk of heart disease is that of a non-smoker. If that’s not enough here are a few more reasons!
**
प्रत्येक वर्ष मे ३१ मा विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लु एच ओ) र संगठनका साझेदारले सुर्ती सेवन र धूम्रपानले व्यक्ति स्वयं र वरपरका व्यक्तिमाथि पार्ने हानिकारक तथा घातक प्रभाव र जोखिमबारे जागरूकता फैलाउने उदेश्यकासाथ विश्व धूम्रपान तथा सुर्ती विरुद्धको दिवस मनाउने गर्छन् जसअन्तर्गत यिनले त्यस्ता प्रभावहरूमाथि प्रकाश पार्दै सुर्तीको प्रयोगलाई निरुत्साहित गर्छन् र सुर्तीजन्य पदार्थको खपतलाई घटाउन प्रभावकारी नीतिहरूको पैरवी गर्छन् ।
सुर्तीजन्य पदार्थको सेवनले फोक्सोको क्यान्सर, श्वासप्रणालीका रोग र मुख तथा अन्न नलीको क्यान्सर जस्ता गम्भीर रोग निम्त्याउनुका साथै प्रजनन क्षमतामा समेत ह्रास ल्याउँछ । विश्वभरमा सुर्तीजन्य पदार्थको सेवनकै कारण प्रत्येक चार सेकेन्डमा एक व्यक्तिको र वर्षेनी ८० लाख भन्दा बढी मानिसको मृत्यु हुने गर्दछ । धूम्रपान गर्ने व्यक्तिको नजिक बसेर प्रत्यक्षरूपमा धुवाँ सेवन गर्ने व्यक्तिहरूमध्ये १२ लाखको वर्षेनी मृत्यु हुने गरेको पाइएको छ । सुर्तीजन्य पदार्थको सेवनले निम्त्याउने श्वासप्रणालीका रोगहरूले विश्वभर सबै उमेरका मानिसहरूको जीवनलाई अत्यन्त कष्टकर बनाएका छन् र करोडौँलाई मृत्युको मुखमा पुर्याएका छन् ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनको दक्षिण पूर्वी एशिया क्षेत्र सुर्तीजन्य पदार्थहरूको उत्पादन र खपतका लागि विश्वमै अग्रपंक्तिमा छ । विश्वभरका धुवाँरहित सुर्तीजन्य पदार्थका प्रयोगकर्ताहरूमध्ये ८१ प्रतिशत; धूम्रपान गर्ने वयस्क (१५ वर्षभन्दा माथिका) व्यक्तिहरूमध्ये २२ प्रतिशतभन्दा बढी; र विभिन्न सुर्तीजन्य पदार्थ सेवन गर्ने १३ देखि १५ वर्ष उमेरका बालबालिकामध्ये ३४ प्रतिशत यसै क्षेत्रमा बस्छन् । सुर्तीले दक्षिण पूर्वी एशिया क्षेत्रमा हरेक वर्ष १६ लाख मानिसको ज्यान लिने गरेको छ ।
यो वर्षको नारा “लत त्याग्ने प्रतिबद्बता” हो । धूम्रपान गर्ने व्यक्तिहरू कोभिड–१९बाट संक्रमित भएमा उनीहरू गम्भीर बिरामी पर्ने तथा उनीहरूको मृत्यु हुने जोखिम उच्च हुने तथ्यले लाखौँलाई धूम्रपान र सुर्ती सेवन छोड्न प्रेरित गरेको छ । सुर्तीजन्य पदार्थका १.३ अर्ब प्रयोगकर्तामध्ये ६० प्रतिशतले त्यस्ता पदार्थको लत छोड्ने चाहना व्यक्त गरेका छन् तर तीमध्ये ३० प्रतिशतका लागि मात्र लत छुटाउन मद्दत गर्ने प्रभावकारी साधन-सेवाहरू उपलब्ध छन् ।
नेपालमा मुटुका रोग र क्यान्सरजस्ता नसर्ने रोगबाट पीडित हुनेहरूको संख्यामा वर्षेनी बृद्दि देखिँदै छ र नेपालभरमा मृत्यु हुने मानिसमध्ये ६६ प्रतिशतको यिनै रोगका कारण मृत्यु हुने गरेको पाइएको छ । नसर्ने रोगहरूको राष्ट्रव्यापी जोखिम कारकहरू सम्बन्धी सर्वेक्षणहरूले विभिन्न कारकहरूको अभिलेख राखेको छ । यी सर्वेक्षणले देखाएअनुसार ४८ प्रतिशत पुरुषले सुर्तीजन्य पदार्थको सेवन गर्छन् र ३४ प्रतिशतले मदिरापान गर्छन् । नसर्ने रोगहरूका लागि गरिएको क्त्भ्एक् सर्वेक्षणले देखाएअनुसार नेपालमा सुर्तीजन्य पदार्थको खपत उच्च छ र २०६४-६५ (२००८) देखि २०७५-७६ (२०१९) का बीच तिनको खपतमा धेरै परिवर्तन आएको पाइएको छैन । हरेक दुई पुरुषमा एक जनाले कुनै न कुनै सुर्तीजन्य पदार्थको सेवन गर्ने गरेको पाइएको छ । हरेक तीन व्यक्तिमध्ये एक जनाले घरका कुनै सदस्यले गर्ने धूम्रपानले गर्दा प्रत्यक्षरूपमा धुवाँ लिइरहेको पाइएको छ (नेपालमा नसर्ने रोगहरूका लागि STEPS सर्वेक्षण २०१९) । त्यसैगरी, युवाहरूमाझ चुरोटको लत बढेको पाइएको छ । मदिरा र सुर्तीजन्य पदार्थले निम्त्याउने रोग तथा मृत्युका कारण धेरै परिवारले आय आर्जन गर्ने मुख्य व्यक्ति गुमाउनु परेको छ र धेरै मानिस महङ्गो उपचार खर्चका कारण गरीबीमा धकेलिएका छन् । यस्ता पदार्थमा हुने खर्चले शैक्षिक तथा खाद्य सामग्री समेतको ठाउँ लिएको छ ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनले सदस्य राष्ट्रका सरकारलाई सुर्तीजन्य पदार्थको लत बसेका मानिसलाई सेवा, समर्थन, नीति र सुर्तीजन्य पदार्थमा लाग्ने करको व्यवस्था गरी लत छुटाउन मद्दत गर्न आग्रह गरेको छ । सुर्तीजन्य पदार्थमा हुने निकोटिनले लत बसाउन ठूलो भूमिका खेल्ने पाइएको छ । पर्याप्त साथ नपाएमा यस्तो लत छोड्नु कठिन र चुनौतीपूर्ण हुनसक्छ । हाल सुर्तीजन्य पदार्थका १.३ अर्ब विश्वव्यापी उपभोक्तामध्ये ७० प्रतिशत भन्दा बढीसँग यस्ता पदार्थ छोड्नका लागि आवश्यक प्रभावकारी साधन÷सेवा उपलब्ध छैनन् । गत वर्षदेखि स्वास्थ्यकर्मीहरूलाई कोभिड–१९ महामारीको व्यवस्थापनका लागि व्यापक रूपमा खटाइएकाले यस्ता साधन÷सेवाहरूको पहुँचमा अझ कमी आएको छ ।
दक्ष समर्थन र समाप्ति सेवा (लत छुटाउने सेवा)हरू पाएमा सुर्तीजन्य पदार्थ प्रयोग गर्ने व्यक्तिहरूले आफ्नो लत छोड्ने सम्भावना दोब्बर हुन जान्छ । लत छुटाउने सेवाहरू कुनै पनि बृहत सुर्ती नियन्त्रण रणनीतिका अनिवार्य हिस्सा हुन् । विश्व स्वास्थ्य संगठनले प्राथमिक स्वास्थ्य सेवाको एउटा हिस्साको रूपमा लत छुटाउने सेवाहरू उपलब्ध गराउने सल्लाह दिएको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनले जारी गरेको ‘नसर्ने रोगहरूका लागि आवश्यक हस्तक्षेपको प्याकेज (ध्ज्इ–एभ्ल्)ले धुवाँरहित सुर्तीजन्य पदार्थ र सुपारी (क्यान्सरका कारक, क्यान्सर अनुसन्धानका लागि अन्तर्राष्ट्रिय निकाय/IARC) लगायतका सुर्तीजन्य पदार्थको लत हटाउने हस्तक्षेपका लागि मञ्च प्रदान गर्छ ।
सामान्य चिकित्सक, नर्स, दन्त चिकित्सक, सुँडेनी, मनोवैज्ञानिक-मनोचिकित्सक, औषधी विज्ञ (फार्मासिस्ट) आदिजस्ता स्वास्थ्यकर्मीहरूले सुर्तीजन्य पदार्थको लत तथा प्रयोगलाई नियन्त्रणमा ल्याउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छन् । स्वास्थ्यकर्मीहरूले निभाउने भूमिकाहरूः
- रोकथामः शिक्षा तथा सञ्चार;
- औषधी उपचारः चिकित्सकिय समाप्ति (लत छुटाउने) उपचार ।
अध्ययनहरूले देखाएका छन् कि धूम्रपानबाट हुने खतरा तथा धूम्रपान त्याग्नुको महत्वका बारेमा स्वास्थ्यकर्मीहरूले छोटो परामर्श दिँदा पनि यसले धूम्रपान कम गर्नमा धेरै मद्दत गर्दछ र यो धूम्रपान घटाउने सबैभन्दा लागत प्रभावकारी उपायहरू मध्येको एक हो । स्वास्थ्यकर्मीहरूले आफ्ना स्थानीय तथा राष्ट्रिय समुदायमा सुर्ती नियन्त्रणका उपायहरू लागू गर्नका लागि आफ्नो प्रभाव प्रयोग गरी प्रोत्साहन गर्न सक्दछन् ।
सुर्तीजन्य पर्दाथको सेवन त्याग्ने अहिले सबैभन्दा अुनुकूल समय हो र सुर्ती सेवन गर्नेहरूलाई मद्दत गर्ने प्रतिवद्धता स्वास्थ्य सुधार गर्नका लागि र जीवनहरू बचाउनका लागि अन्यन्त महत्वपूर्ण छ । सुर्तीको सेवनले गर्दा स्वास्थ्यसम्बन्धी व्यय तथा उत्पादकत्व ह्रास जस्ता कारणले गर्दा अर्थतन्त्रहरूले १४ खर्ब डलर बराबरको रकम गुमाइराखेका छन् । यो रकम विश्वको कुल गार्हस्थ उत्पादनको १.८ प्रतिशत हो । सन् २०१७ मा सुर्तीजन्य पदार्थको सेवनले नेपाललाई वार्षिक ४७ अर्ब नेपाली रूपैयाँ बराबारको क्षति भइराखेको अनुमान थियो जुन नेपालको कुल गार्हस्थ उत्पादनको १.८ प्रतिशत हुन आउँछ ।
सुर्तीजन्य पर्दाथमाथिको कर बढाउनाले त्यसले हानिकारक उत्पादनहरूलाई महङ्गो बनाउँछ र सोबाट प्राप्त आम्दानीले तिनले सिर्जना गर्ने स्वास्थ्य स्याहारको लागत ब्यहोर्न मद्दत गर्दछ ।
प्रायः उत्पादकले ई—सिगरेटलाई चुरोट छोड्न सहयोग गर्ने सामग्रीको रूपमा निरन्तर रूपमा प्रवद्र्धन गरिरहेको कुरा सम्झनु महत्वपूर्ण हुन्छ । यस्तो प्रचार भनेको जीवन रक्षा गर्ने जनस्वास्थ्यका उपायहरूलाई नजरअन्दाज गर्ने सुर्ती उद्योगहरूको चेष्टा मात्रै हो र १५,००० भन्दा बढी स्वादहरू उपलब्ध गराएर बालबालिकाहरूलाई तिनै सुर्तीजन्य पदार्थहरूमा अल्झाउने बजारीकरणको रणनीतिक दाउपेच हो । ई—सिगरेटले विषाक्त रसायनको उत्पादन गर्छ र यी रसायनहरूको सम्बन्ध मुटु रोग तथा फोक्सोसम्बन्धी समस्या जस्ता स्वास्थ्यमा पर्नजाने हानिकारक प्रभाव रहेको पाइएको छ । ई—सिगरेटमा हुने निकोटिन लत लगाउने क्षमता उच्च भएको पदार्थ हो र यसले बालबालिकाहरूको विकास हुँदै गरेको दिमागलाई क्षति पु¥याउन सक्छ । हुक्का (सिसा)को सेवन गर्नु पनि सुर्तीको अन्य कुनै पदार्थको सेवन गर्नु जत्तिकै हानिकारक हुन्छ । धुँवारहित सुर्तीजन्य पदार्थको सेवन पनि हानिविहीन हुन्छ भन्ने हुँदैन ।
सुर्तीजन्य पदार्थको सेवन छोड्नुको फाइदा तत्कालै हुन्छ । धूम्रपान गर्न छोडेको २० मिनेटभित्रै, तपाईँको मुटुको चालको दर घट्छ । छोडेको १२ घण्टाभित्रमा, तपाईँको रगतमा भएको कार्बनमोनोअक्साइडको मात्रा सामान्य स्तरमा आउँछ । अर्को २—१२ हप्तामा, तपाईँको रक्त सञ्चारमा सुधार आउँछ र फोक्सोको कार्यक्षमता बढ्छ । १ देखि ९ महिनाभित्रमा, खोकी र सास बढ्ने कम हुन्छ । धूम्रपान गर्न छोडेको ५ देखि १५ वर्षमा, तपाईँलाई स्ट्रोक हुने जोखिम धूमपान नगर्ने व्यक्तिको समान हुन्छ । १० वर्षभित्रमा, तपाईँलाई फोक्सोको क्यान्सर हुने जोखिम धूम्रपान गर्ने व्यक्तिको भन्दा आधा हुन्छ । धूम्रपान छोडेको १५ वर्षभित्रमा, तपाईँलाई मुटु रोग लाग्ने जोखिम धूम्रपान गर्ने व्यक्ति सरह हुन्छ । यदि यी कारण पनि सुर्ती छोड्नका लागि अपर्याप्त छन् भने, हामीले अझै धेरै कारण यहाँ पस्केकाछौँ ।