Một số bệnh nhân đã từng dè dặt khi nghĩ đến việc điều trị nội trú tại Bệnh viện Đa khoa huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An, miền Trung Việt Nam.
Lý do ở đây là gì? Bởi vì mọi người đều biết rằng bệnh viện không có nguồn cung cấp nước sạch đáng tin cậy. Nguyên nhân là do bệnh viện phải cạnh tranh nguồn nước với ngành nông nghiệp. Vì vậy, cứ hai lần một năm khi vào vụ thu hoạch lúa, nguồn cung cấp nước của bệnh viện lại bị cắt.
Bác sĩ Phan Thị Thúy, Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn tại Bệnh viện huyện Yên Thành cho biết tình trạng thiếu nước ảnh hưởng lớn đến sự an toàn của bệnh nhân, nhân viên và cả cộng đồng. Hiện tượng nhiễm khuẩn và các loại nhiễm trùng khác rất phổ biến.
“Trước đây, bệnh viện chủ yếu sử dụng nguồn nước máy, và nguồn nước đó rất hay bị cắt nên thường phải sử dụng rất tiết kiệm.
“Bệnh nhân thậm chí còn không có đủ nước để đánh răng, rửa mặt, tắm rửa, giặt giũ hoặc xả bồn cầu. Vì vậy, họ không muốn nằm viện tại bệnh viện Yên Thành”.
Tuy nhiên, với trung bình hơn 140.000 lượt khám và 16.000 bệnh nhân nội trú mỗi năm, Bệnh viện Yên Thành đóng một vai trò quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng người dân nơi đây.
Bệnh viện Yên Thành không phải là trường hợp duy nhất. Có đến gần một nửa số cơ sở y tế tại Việt Nam không có đủ nguồn cung cấp nước sạch đáng tin cậy. Nhiều cơ sở thiếu nguồn năng lượng sạch và an toàn, cũng như việc quản lý chất thải y tế an toàn, vốn cũng rất cần thiết cho việc chăm sóc sức khỏe.
Một nguồn nước sạch đáng tin cậy là điều cần thiết để phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn (IPC) hiệu quả tại các cơ sở y tế nhằm ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng có thể tránh được, bao gồm cả các bệnh nhiễm trùng do mầm bệnh kháng kháng sinh (AMR).
Bệnh nhân, nhân viên y tế, và cộng đồng đều đối mặt với các nguy cơ này.
Bão, lũ lụt, hạn hán và xâm nhập mặn - đang trở nên tồi tệ hơn do chịu sự tác động của biến đổi khí hậu và đang làm gia tăng các nguy cơ nêu trên.
Các cơ sở chăm sóc y tế đặc biệt dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu, vì họ thường thiếu các cơ sở hạ tầng ổn định, thiếu đều kiên vệ sinh và thiếu nguồn cung cấp nước cũng như năng lượng đáng tin cậy.
Thiên tai có thể làm gián đoạn các dịch vụ chăm sóc sức khỏe - có thể kể đến cơn bão Yagi vào tháng 9 năm 2024 đã tàn phá hơn 800 cơ sở y tế tại Việt Nam.
Nhưng trên toàn cầu, ngành y tế cũng chiếm gần 5% tổng lượng khí thải nhà kính - thông qua tiêu thụ năng lượng và chuỗi cung ứng chăm sóc y tế, cũng như các yếu tố như quản lý chất thải y tế kém, điều này cũng có thể gây ô nhiễm môi trường.
Từ năm 2021, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã hợp tác cùng với Cục Quản lý Môi trường Y tế (VIHEMA) thuộc Bộ Y tế để thí điểm các giải pháp phù hợp nhằm giảm thiểu nguy cơ tại Yên Thành và các bệnh viện ở các tỉnh Bến Tre và Lào Cai.
Bốn cấu phần của mô hình thí điểm (trong tiếng Việt được viết là 4N) là: 1. nguồn nước sạch, vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân đảm bảo, quản lý chất thải y tế; 2. nâng cao nhận thức và xây dựng năng lực của cán bộ; 3. năng lượng xanh, sử dụng năng lượng hiệu quả, bền vững; và 4. cải thiện cơ sở hạ tầng, công nghệ và sản phẩm.
Giám đốc Bệnh viện huyện Yên Thành, Bác sĩ Luyện Văn Trịnh đã phối hợp với bác sĩ Thuý trong việc triển khai thực hiện cả bốn cấu phần trên.
"Chúng tôi đã tiến hành khảo sát và xây dựng hệ thống cung cấp nước thô và hệ thống xử lý nước. Chúng tôi cũng tiếp tục thực hiện các hoạt động khác về môi trường, chẳng hạn như truyền thông, giáo dục và hướng dẫn thay đổi hành vi để giúp chúng tôi thích ứng với biến đổi khí hậu,” ông Trịnh chia sẻ.
Bác sĩ Thuý cũng cho biết rằng những thay đổi này đã tạo ra sự khác biệt to lớn đối với việc chăm sóc bệnh nhân.
“Hiện nay chúng tôi đang có một hệ thống nước mới với công suất rất lớn khoảng 200 mét khối nước trên một ngày. Hệ thống này hoạt động rất hiệu quả.
“Tất cả những điều này sẽ giúp giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh tật trong bệnh viện, cũng như cải thiện khả năng điều trị và giúp bệnh nhân hồi phục nhanh hơn. Hiện tại bệnh nhân đã thấy vui vẻ hơn rất nhiều”.
Hiện tại, bệnh viện có thể thực hiện nhiều thủ thuật y tế hơn đáng kể so với trước đây.
Yên Thành và những bệnh viện thí điểm khác là những mô hình kiểu mẫu cho các cơ sở chăm sóc y tế trên toàn quốc, để họ có thể tiếp tục phục vụ cộng đồng một cách an toàn nhất - bất chấp những khó khăn thách thức về biến đổi khí hậu - và đóng góp vào các cam kết về khí hậu của Việt Nam.
Vào tháng 11 năm 2023, Bộ Y tế thông báo đã tham gia Liên minh Hành động về Biến đổi Khí hậu và Sức khoẻ (ATACH) để có thể trao đổi kinh nghiệm với các quốc gia khác và cũng đã cam kết về các sáng kiến về biến đổi khí hậu và sức khoẻ. ATACH sẽ giúp hệ thống y tế đóng góp vào mục tiêu của quốc gia là đạt được mức phát thải carbon ròng bằng 0 vào năm 2050.
Trưởng đại diện của Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam, Tiến sĩ Angela Pratt chia sẻ, “Yên Thành đã đạt được kết quả tuyệt vời từ việc cải thiện khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu và bền vững môi trường, cũng như hai bệnh viện khác trong chương trình thí điểm.
“Chúng tôi tin rằng nhiều cơ sở chăm sóc sức khoẻ khác trên khắp Việt Nam có thể đạt được những lợi ích tương tự, một khi chúng tôi có thể huy động các nguồn lực để mở rộng quy mô cải thiện như thế này trên toàn quốc.
“Việc đưa dịch vụ chăm sóc sức khỏe an toàn, có khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu, phát thải ít các-bon đến gần nơi mọi người sinh sống không chỉ cải thiện kết quả sức khỏe và sự công bằng ngay bây giờ mà còn góp phần vào các mục tiêu giảm các-bon và là khoản đầu tư vào một tương lai an toàn hơn và bền vững hơn cho Việt Nam trong bối cảnh biến đổi khí hậu như hiện nay”.